Neem contact op
555-555-5555
mymail@mailservice.com
PROPOLIS.
Geneeskracht van propolis door Wiele Braam
Propolis is de geheime kracht Nog niet zo lang geleden was propolis slechts bij enkele bekend.
De officiële chemici uit de levensmiddelen branche en de hoogleraren in de farmacie dachten dat propolis een fantasie naam was.
Propolis wordt ook kithars genoemd. De bijen gebruiken het om hun behuizing vrij te houden van ziektes.
Propolis is een hoogwaardig antibioticum.
Propolis wordt door de bijen vooral van populieren, paardekastanjes en naaldbomen gehaald.
De bijen weten wat goed is, daar profiteren wij ook van.
Propolis is bij iedere imker bekend als de kleverige substantie die bijen in hun woningen aanbrengen.
Op deze pagina wordt dieper ingegaan op het onderwerp propolis.
Historie.
Het woord propolis is van het Grieks afgeleid en betekent iets met de strekking van 'ter verdediging van de stad' (hier bedoeld koffie.
Al minstens 2000 jaar wordt propolis door de mens gebruikt. Eerst als plakmiddel en daarna ook in de volksgeneeskunde.
Vanuit Oost Europa is de interesse in het gebruik van propolis de laatste jaren weer aangewakkerd.
Van de 176 referenties in het hiervoor genoemde artikel is een groot aantal dan ook van Oost-Europese herkomst.
De oorsprong van de propolis zelf is plantaardig. In gematigde streken verzamelen bijen propolis
op de knoppen van berken,
iepen,
elzen,
beuken,
coniferen,
en paardekastanjes.
Er zijn observaties bekend van bijen die op knoppen van populieren
stukjes kleverig materiaal verzamelen dat ze eerst een beetje met de tong bevochtigen en met de kaken bewerken.
Vervolgens wordt de substantie naar de stuifmeelkorfjes getransporteerd.
Het verzamelen van propolis kan
zo tijdrovend zijn dat de bij eerst terug vliegt naar de korf om te eten.
Als de stuifmeelkorfjes eenmaal vol zijn moeten ze door andere bijen leeggehaald worden.
Soms moet de bij in de korf uren tot dagen wachten voordat ze van haar vracht bevrijd wordt.
De factoren die het verzamelen van propolis door de bijen beïnvloeden zijn niet helemaal duidelijk.
De hoeveelheid propolis die binnengebracht wordt lijkt seizoensgebonden te zijn maar dit varieert ook weer per streek en per ras.
Gebruik door de bijen.
Bijen bedekken de binnenkant van hun woning met een dun laagje propolis. Gaten en kieren worden ermee afgedicht en gedode indringers worden ermee bedekt.
De raten worden verstevigd met propolis en de stof die de gele kleur van bijenwas veroorzaakt, het flavondide chrysine, komt ook in propolis voor.
Naast de puur mechanische plak- en cementfunctie heeft propolis waarschijnlijk ook een chemische functie.
Propolis en zijn vluchtige bestanddelen zijn er misschien wel verantwoordelijk voor
dat er in de lucht in de bijenwoning lagere aantallen micro-organismen voorkomen dan erbuiten.
De hoeveelheid propolis die verzameld wordt is onder andere ras afhankelijk.
Kaukassische bijen verzamelen veel meer propolis dan bijvoorbeeld Italiaanse of Oekraïnse bijen.
Van tropische rassen als Apis cerana, Apis florea en Apis dorsata is bekend dat ze helemaal geen propolis verzamelen en Carnica bijen gebruiken was in plaats van propolis.
Samenstelling.
De kleur van propolis kan, afhankelijk van de bron en ouderdom, variëren van geel-groen tot donkerbruin.
Propolis kan gescheiden worden in een alcohol oplosbare fractie, de hars- en balsemfractie, en een wasfractie.
Het is duidelijk dat de samenstelling van propolis sterk samenhangt met de herkomst, maar grofweg kan gezegd worden
dat ongeveer 27% uit was bestaat,
46 + 7% uit harsen en balsem,
15 + 2% uit flavonen en flavonoiden.
Vanaf het begin van de eeuw heeft de samenstelling van propolis hoe langer hoe meer van haar geheimen prijs gegeven.
Ondertussen zijn er tientallen stoffen in propolis aangetoond waarvan hieronder enkele genoemd worden.
Flavonoiden hebben vaak een sterke biologische werking. Chrysine is al eerder genoemd als de gele kleurstof in bijenwas.
Andere flavonoiden in propolis zijn
acacitine,
quercetine,
kampferol,
rhamnocitrine,
galangine,
isalpine,
pectolinarigine,
pinosorbine,
pinocembrine,
sakurantine
en pinobanksine.
Propolis bevat ook alcoholen zoals
cinnamyl alcohol,
benzyi alcohol,
xanthorrhoeol,
eugenol.
en de zuren cinnaminezuur,
caffdine zuur,
myristinezuur,
ascorbinezuur,
benzoëzuur
en ferulinezuur.
Een heel andere component is vanilline, een stof die ook een belangrijk aandeel heeft in de geur en smaak van vanillestokjes.
Verder hebben Amerikaanse onderzoekers in kleine hoeveelheden enkele B- vitaminen, vitamine C en E aangetoond in propolis.
Biologische werking van propolis.
Lavie toonde in 1960 aan dat propolis bacteriestatische (groeiremmende) activiteit heeft tegen Bacillus subtilis,
Proteus vulgaris en in mindere mate tegen enkele salmonella's.
Te verwaarlozen bacteriestatische activiteit werd gevonden tegen Escherichia coli.
Enkele van de flavenoïden in propolis hebben een ontstekingsremmende werking.
Van verschillende gezuiverde componenten uit propolis is aangetoond dat het de groei van schimmels en bacteriën remt.
Propolis heeft een antivirale werking die aan flavonoiden toegeschreven wordt.
Ook wordt melding gemaakt van het tegengaan van de vorming van bloedcelaggregaten (clusters aan elkaar klevende bloedcellen).
Volgens een studie blijft propolis extract ook na 3-4 jaar opslag bij kamertemperatuur zijn antibacteriële werking behouden.
Weer een andere studie maakt melding van de behandeling van Amerikaans vuilbroed met een alcoholextract van propolis.
Bovenstaande en nog veel meer eigenschappen van propolis worden in de literatuur gemeld.
Het is jammer dat veel onderzoek gedaan is met propolis met een onbekende oorsprong en samenstelling.
Dit zorgt ervoor dat veel onderzoek niet reproduceerbaar is waardoor de waarde die gehecht kan worden aan de resultaten niet zo groot is.
Van de andere kant is het zo dat er ook geen standaardisering van propolis en de extractiemethoden bestaat.
Farmacologische werking van propolis.
Een preparaat van vaseline en propolis werd in het begin van de eeuw gebruikt als wond genezend middel.
Het bevordert het genezingsproces en de regeneratie van weefsels.
Verder wordt propolis gebruikt bij de behandeling van diverse huidaandoeningen zoals brandwonden, gordelroos, ontstekingen en eczeem.
Succesvolle behandeling van maagzweren wordt gemeld.
De antibacteriële werking van propolis samen met de wetenschap dat maagzweren veroorzaakt worden door een bacterie maken dit aannemelijk.
Overigens worden maagzweren tegenwoordig ook met succes met antibiotica behandeld.
Al lang is bekend dat propolis een verdovende werking bezit.
Het kan worden toegepast als lokaal aneastheticum met als bijzonderheid dat het niet diep doordringt en dus heel oppervlakkig werkt.
In Rusland wordt het al meer dan veertig jaar door tandartsen gebruikt.
Propolis heeft ook een algemeen effect op de immuun respons. In dierproeven is aangetoond dat de immuun respons gestimuleerd wordt door propolis toediening.
Over de toxische eigenschappen van propolis is relatief weinig bekend. In het algemeen wordt aangenomen dat het een onschuldige stof is.
Van de mens zijn geen gegevens over acute toxiciteit bekend. Het is van belang om meer te weten te komen over het langetermijneffect van propolis gebruik.
Voorzichtigheid is geboden zeker met orale toediening van propolis omdat de samenstelling van propolis en de effecten hiervan nog niet helemaal bekend zijn.
Wel bekend is dat er regelmatig allergische reacties ten gevolge van propolis gebruik ontstaan.
Ongeveer één op de 2000 imkers is overgevoelig voor propolis. De allergenen die deze reactie veroorzaken komen vaak van populieren.
Piepers.
Een remmende werking van propolis op de groei van 303 planten werd ontdekt toen iemand merkte dat aardappels die in een oude bijenkorf werden bewaard, niet uitliepen.
Als ze gedurende een langere periode in een korf worden gehouden verliezen ze dat vermogen.
Naderhand werd ook de remmende werking op de ontkieming van allerlei zaden ontdekt bijvoorbeeld van sla- en hennepzaad.
Commercie.
De vraag naar propolis op de wereldmarkt neemt waarschijnlijk gestaag toe.
Als men bedenkt dat een bijenvolk 50-200 gram propolis per jaar verzamelt en dat goede oogstmethoden weinig bekend zijn wordt het al gauw duidelijk dat er een beperkte hoeveelheid propolis geproduceerd kan worden.
Een mogelijkheid voor commercieel gebruik is bijvoorbeeld in de kippen bio-industrie.
Er is 20% extra gewichtstoename geconstateerd door toediening van een propolis emulsie.
Gebruik van propolis in cosmetica, ontsmetting- en reinigingsmiddelen, conserveringsmiddelen, geneesmiddelen en als antioxidant is beschreven.
Het is duidelijk dat propolis een product is dat veel mensen aanspreekt maar sommige mensen overdrijven een beetje.
Zij zeggen dat de hoge kwaliteit van een Stradivarius gedeeltelijk veroorzaakt wordt door het gebruik van de soort propolis in de lak van de viool.
Martin Schyns
Literatuur Propolis: A Review; E.L. Ghisalberti; Bee World 60(2): 59-84 (1979)
Imkersencyclopedie; Zomer en Keuning Boeken BV, Ede (1987).
Bron: maandblad voor imkers november 1996.
Deel Twee.
Bron van onderstaande teksten:
Trichilia ABC. een webwinkel voor bijenproducten.
Producten van het bijenvolk - propolis
Bijengom, kithars
Herkomst
Propolis is samengesteld uit harsen, wassen en gommen die de bijen aan hun pootjes meebrengen van de bomen.
De boom gebruikt deze om gaatjes in de bast te dichten en om blad- en bloemknoppen te bedekken met een dun, kleverig laagje.
Dit laat geen vocht en lucht door. Zo kunnen ziektes de boom niet binnen en bloemknoppen niet beschimmelen of rotten.
Harsen vloeien uit en sluiten de ziektekiemen in. Deze kunnen dan niet meer ademen en vochtopname is onmogelijk.
Bacteriën, schimmels, gisten en ook virussen verschrompelen.
Bijen maken onder bijmenging van speeksel en bijenwas van de gehaalde harsen, wassen en gommen propolis of bijengom.
Het is bruin, welriekend, kleverig spul. Gaatjes in de wand van het nest, meestal in een korf of kast, worden ermee gedicht, als ware het een holle boom.
Ook poetsen zij de broedcellen ermee.
Samenstelling.
De gehaalde harsen, gommen en botanische wassen zijn altijd een mengsel van verschillende boomsoorten, die elk hun eigen typische harsen hebben.
Daardoor verschilt deze ook per gebied. Potente bestanddelen van propolis zijn: flavonoïden, ferulazuren, harsen en aromatische oliën.
Propolis is bloedzuiverend, balsemend en antibiotisch tegen schimmels, gisten, bacteriën en virussen.
Doordat propolis een veelvoudig mengsel is werkt zij over een breed spectrum.
Propolis is huidvriendelijk, balsemend en helend, behalve bij allergie ervoor.
De huid wordt dan rood en schilferig. Dit kan een paar dagen tot een week duren.
Onderzoek.
Recentelijk is aan een universiteit voor natuurgeneeskunde in Japan (Bijen, maart 2001) de werkzaamheid van ondermeer Nederlandse propolis onderzocht op:
Met opruimen van vrije radicalen De werking tegen kankercellen
Het beschermend effect op cellen bij schadelijke chemische invloeden.
Toelichting.
Vrije radicalen zijn agressieve verbindingen. Deze ontstaan in het lichaam en kunnen daar schade aanrichten.
Het lichaam beschermt zich daartegen door via bepaalde stoffen, zoals vitamines, anthocyanen en carotenoiden, die vrije radicalen op te ruimen.
Propolis speelt hierbij ook een rol.
Propolis kan de vermeerdering van kankercellen tegengaan (cytotoxisch effect).
Hierbij bleek dat de propolis uit methanol extract veel beter werkzaam was dan die uit het water extract.
Ook was er verschil in werkzaamheid in propolis uit verschillende landen.
Het beschermend effect van propolis is getest op levercellen van muizen. Hieraan werd een stof toegevoegd die celdood kan veroorzaken.
Het schadelijk effect hiervan was minder bij toevoeging van een hoeveelheid propolis oplossing.
Gebruik.
Ruwe propolis wordt volgens de homeopathische bereidingswijze met alcohol (=ethanol) geëxtraheerd, waarbij de zogenaamde oertinctuur wordt gevormd.
Deze wordt verwerkt in voedingssupplementen en verzorgingsproducten ofwel verder verdund tot tinctuur.
Om in te nemen zijn er kauwbrokjes, capsules, tabletten, hoestdrank, mondwater en tinctuur.
De laatste is plakkerig en niet in water oplosbaar.
Voor het innemen is het daarom raadzaam deze eerst op een broodkorstje, een suikerklontje of biergistpil te druppelen.
Lichte tinctuur (10%) kan wel in een glas water gedruppeld worden.
Propolis wordt gebruikt als natuurlijk antibioticum en weerstandsverhogend middel en ter ondersteuning van antibiotica.
Ook bindt propolis vrije radicalen en is daardoor bloedzuiverend.
Bij bot- en spierproblemen en slijmbeursontsteking, kan propolis gunstig werken.
Voor uitwendig gebruik wordt propolis verwerkt in neusdruppels, hoestdrank, tandpasta, lotion, zalven, crèmes en huidolie, shampoo of skin wash.
Propolis verzorgingsproducten worden gebruikt op wondjes, littekens, ontstekingen, bij spieraandoeningen,
tegen eczeem, psoriasis, wratten, schimmel, kalknagels en zwemmerseczeem.